Konwersatorium z samotności

To co jest plagą i udręką współczesnych, to nie samotność, lecz utrata zdolności do bycia samotnym. 

Na pewnym polskim uniwersytecie studenci otrzymali ćwiczenie na zaliczenie konwersatorium z "pedagogii samotności":

Nazwij główny czynnik pozbawiający Cię momentów ciszy i samotności ("dobrej pustki") w czasie dnia (telewizja? media społecznościowe? telefon? słuchanie muzyki?). Wybierz czas trwania eksperymentu (min. 2 dni, zalecany tydzień), na który zrezygnujesz z wybranego dystraktora. 

Zapisuj w dzienniku: jak to znosisz, co daje Ci odzyskana przestrzeń, cisza i czas; rzeczy, które robisz, a nie robiłbyś; odkrycia, refleksje, korzyści. Trudności.

***

W połowie lat sześćdziesiątych, kiedy ludzkość szykowała się do podróży w kosmos, amerykańska agencja kosmiczna NASA chciała zbadać, jak astronauci będą reagowali na długą izolację w ciasnej kapsule statku kosmicznego. W bunkrze, który znajdował się głęboko w skale przeprowadzono doświadczenia z osobami, które na całe tygodnie poddano zupełnemu odosobnieniu. 

Co odkryto? Bez zewnętrznych wskaźników zegar biologiczny chodzi według doby "dwudziestopięcio", a nie dwudziestoczterogodzinnej. Niemiecki neurolog zszedł do bunkra na dwa tygodnie. Zapisał: "Pierwsze dwa dni były ciężkie. Zapanował rodzaj wewnętrznego chaosu, musiałem zmagać się z niepokojem i galopadą myśli i najpierw, że tak powiem, dopasować się do siebie samego".

Po tej przejściowej fazie naukowiec zaczął czuć się coraz lepiej. "Zauważyłem, że mogłem pracować w sposób bardzo skoncentrowany, byłem mniej rozproszony niż zwykle i w pewnym sensie wystarczałem sam sobie". 

Po dwóch tygodniach wyszedł na powierzchnię: "Czułem się w pewien sposób odrodzony, miało to wręcz religijne komponenty. To było jak wewnętrzne oczyszczenie, nawiązałem, można tak powiedzieć, kontakt z samym sobą i doświadczyłem tego, że mogę być niezależny od całego zewnętrznego tumultu. Samotność i cisza zdejmuje z nas presję, jaka powstaje poprzez hałas z zewnątrz”. Terror komunikacji na jaki jesteśmy narażeni, ma toksyczne wręcz oddziaływanie. Pewien niemiecki dziennikarz z przekąsem stwierdził, że gdyby jego kraj każdego dnia przestał komunikować się przez godzinę, mielibyśmy największy rozwój innowacyjny i kreacyjny, jaki tylko można sobie wyobrazić. 

Polski polarnik i podróżnik Marek Kamiński, który samotnie w 1995 r. doszedł do bieguna południowego, zanotował: "Smutno mi, czy wszystko, co dobre, musi się tak szybko kończyć? Z powrotem do świata, do hałasu, zgiełku, szamotanin". 

***

Pewien chrześcijański mnich zapisał: "W ostatnich latach często spotykam u młodych ludzi (18-24 lata) osoby cierpiące na depresję. W rozmowach z nimi zauważam, że właśnie pogrążeni w melancholii boją się często samotności. Nie chcą być sami. Osamotnienie potęguje smutek. Jednak po to, by stać się odrębną osobą z całą jej wyjątkowością, konieczne jest przyjęcie osamotnienia. Ono przynależy do mojej osoby, jest częścią mnie samego. Tylko wtedy, gdy się z tym pogodzę, stanę się naprawdę dorosłym, dojrzałym człowiekiem. Stanę się osobą ludzką, która jest w relacji do siebie samego i jednocześnie jest gotowa na relacje z innymi osobami". 

***

Czytam dzisiejszą Ewangelię o talentach, następnie biorę komentarz o. Jacka Salija: "Talentem jest również powołanie do życia w samotności. Jeśli ktoś swoją samotność spędza w egoizmie albo w rozgoryczeniu, znaczy to, że swój trudny talent zakopał w ziemi i go nie wykorzystuje ku dobremu. A przecież Bóg tak urządził świat, że różne dary, jakimi nas obdarza - również dary trudne - mają służyć ku dobremu".

***

Chcesz poznać człowieka? Zapytaj co robi w samotności. 

To co jest plagą i udręką współczesnych, to nie samotność, lecz utrata zdolności do bycia samotnym.