Jak uczynić życie prostszym?

Życie staje się o wiele łatwiejsze, gdy wie się dobrze, czego się chce, a czego nie potrzebuje – twierdzi autorka książki „Minimalizm po polsku”. 

Takie sytuacje mnożą się w zastraszającym tempie, jedna napędza drugą. Wciąż ktoś popycha nas do czegoś, przekonując, że potrzebujemy znacznie więcej, niż nam się wydaje:

- Nie mam takiego super samochodu jak znajomy – muszę więcej pracować i też kupić.
- Nie stać mnie na takie wczasy w Egipcie, na jakich była znajoma – wezmę kredyt i też pojadę.
- Tyle osób mówiło mi, że koniecznie powinienem zobaczyć, kupić, obejrzeć… Zawezmę się i to zrobię.

To nic, że koszty mnie przerastają. To nic, że te potrzeby mogą być sztucznie wygenerowane. To nic, że nadmiar zajęć i rzeczy zwraca się przeciwko mnie.

Zawezmę się. Muszę.

Można oczywiście ciągle podróżować, nabywać nowe rzeczy, umieszczać swoje najlepsze zdjęcia na Facebooku, szukać tego, by wszystkim się podobać, by zadowolić każdą osobę, by wszystko przeżyć… ale czy to jest życie? To jest „gadżeciarnia”, piaskownica. Doświadczenia są wyłącznie zaliczane, bez refleksji. Tracimy samych siebie. I w końcu niczego nie przeżyjemy dobrze, wszystko na powierzchni.

Książka Anny Mularczyk-Meyer „Minimalizm po polsku” stawia sprawę zupełnie odwrotnie. Skoro dodawanie przynosi krótkotrwałą radość, to prawdopodobnie nie jest właściwym sposobem na osiągnięcie spełnienia.

Dopiero odejmowanie pozwala dowiedzieć się, czego naprawdę potrzebujemy.

***

Trzy lata temu znalazłem bloga Ani (www.prostyblog.com), która dzieliła się doświadczeniem dążenia do systematycznego eliminowania w swoim życiu tego, co niepotrzebne i stanowiące nadmiar. Przyznam, że mile mnie wówczas zaskoczył jej język i treść. Wpisy były przemyślane i pozbawione odpychającej pretensjonalności czy „minimalistycznego” zacietrzewienia, które czasem graniczy z manicheizmem.

Umiar i zdrowy rozsądek.

Jakiś czas później spotkaliśmy się w naszym łódzkim klasztorze. Nastąpiło kolejne miłe zaskoczenie. Po rozmowie miałem nieodparte wrażenie, że choć korzystamy z różnych źródeł, niekiedy używamy innego języka, to jednak bliskie są nam te same wartości.

Są osoby, z którymi mogliśmy widzieć się jedynie raz, a później czujemy z nimi pewną duchową więź. Od tego czasu mamy kontakt mailowy, ale też nikt nie czuje presji odpisywania natychmiast, jakby w poszanowaniu ciszy i przestrzeni drugiego człowieka.

Ania jest osobą wierzącą, choć ma do Kościoła pewien dystans, o czym szczerze pisze w swojej książce. Jednak sposób, w jaki formułuje myśli, mówi i patrzy na rzeczywistość (bez pretensji, roszczeń), jest w wielu aspektach bardzo mi bliski. Na dodatek Ajkę cechuje pewna pokora w nazywaniu świata, która mi zwyczajnie imponuje.  

„Minimalizm po polsku” smakowałem sobie przez kilka dni i bardzo się cieszę, że książka powstała. Jest ona bardzo dobrą pozycją na początek dla osób, które chciałby rozpocząć przygodę z „prostowaniem” swojego życia. Od dłuższego czasu polecam ją zresztą ludziom, z którymi pracuję, a nawet których spowiadam. Nie każdy jest w stanie przebrnąć przez teologiczny język w książkach na temat ascezy, a tutaj podstawowe zasady zostały zawarte w pigułce. Od lat mam bowiem doświadczenie, że bez samodyscypliny i stawiania sobie w życiu ograniczeń, niczego sensownego w życiu nie można osiągnąć. Nie mówiąc już o duchowości.

Kilka cytatów:

Jednym z filarów minimalizmu, obok prostoty, porządku i umiaru jest dyscyplina. Daleko się bez niej nie zajdzie. Nie każdy rodzi się z umiejętnością zachowania jej, ale można się tego nauczyć i w miarę jak zauważa się pozytywne efekty, nauka przychodzi coraz łatwiej.

Musiałam nauczyć się narzucić sobie ograniczenia, by nie spalić się w rozpaczliwych próbach pochłonięcia całego świata i zrobienia wszystkiego, co lubię i potrafię robić. Musiałam nauczyć się wybierać to, co ważne, i odrzucać resztę, mówić „nie”, gdy czuję, że mam, robię lub pragnę za dużo.

Bałam się, że ominie mnie coś ważnego, coś, co mogłoby zmienić moje życie, coś, bez czego będę uboższa. Lekarstwem na ten ból stał się minimalizm. Dążenie do skupienia i eliminacji nadmiaru podniet przypominało mi, jak przyjemna jest powtarzalność. Pogłębianie tego, co już się zna, daje poczucie bezpieczeństwa.Praca fizyczna: mówi się, że robienie na drutach, podobnie jak każda inna wykonywana z przyjemnością aktywność manualna, ma wiele wspólnego z medytacją. Bliski kontakt z narzędziem i materiałem oraz rytmiczne powtarzanie czynności (oczko lewe, prawe, oczko lewe...) sprzyjają wyciszeniu i uspokojeniu.

W innym miejscu Ania pisze:

Tym, co pomaga mi być ostrożną, jest niechęć do płytkich wrażeń. Nie chcę ślizgać się po powierzchni, ograniczać do zdawkowych znajomości czy bezrefleksyjnego pochłaniania dóbr kultury. Wolę obejrzeć dwa razy ten sam spektakl – i go zrozumieć – niż być na bieżąco ze wszystkimi premierami.

A potem dzieli się gorzką refleksją. „Kupujemy rzeczy, których nie potrzebujemy, za pieniądze, których nie posiadamy, żeby zaimponować osobom, na którym nam nie zależy”.

Najważniejsze to więc zmienić swój stosunek do przedmiotów. Traktować je jako narzędzia, a nie cel sam w sobie. Takie podejście znacząco ułatwi identyfikację tego, co zbędne. Minimalizm nie sprowadza się do wyznaczenia sobie liczby narzędzi, ale polega na wyborze tych najwłaściwszych.

Autorka zauważa, że ludzie, którzy przed rozpoczęciem nauki do egzaminu zabierają się za sprzątanie, są czasem posądzani o szkodliwe „zwlekanie”, ale powodem takiego zachowania bywa także intuicyjne pragnienie usunięcia z otoczenia rozpraszających czynników.

W świecie, który na każdym kroku krzyczy milionem bodźców, konieczne jest znalezienie sobie miejsca, gdzie da się od tego wrzasku odpocząć. To niezbędne dla higieny psychicznej. Miejscem takim jest łono natury – łąka, las, plaża, góry. Na co dzień mało kto ma okazję do takiej ucieczki. W pierwszej kolejności oazą spokoju powinien być dom.

Podoba mi się, że Ajka (pseudonim używany na blogu) pisze o idei prostego życia bez zacietrzewienia - zachęca, aby każdy słuchał tego, co mu w duszy gra. Ania na pewno nie należy do tych „wyznawców”, którzy proste życie chcieliby limitować liczbą przedmiotów. Ja również nie wierzę w jednolite zalecenia dla wszystkich. Każdy wciąż musi odnajdywać swoją miarę, która jest związana z jego charakterem i osobistymi potrzebami.

Po paru latach zrozumiałam, że moim ideałem nie jest slow life. Lubię niekiedy żyć szybko i intensywnie, lubię też dla odmiany pobyczyć się i poleniuchować, aż do odleżyn, na co dzień wystarczy mi tempo marszowe. Najważniejsze, by wybór rytmu zależał ode mnie i od moich bliskich. Jeśli ich lub moje potrzeby wymagają przyśpieszenia kroku, mogę nawet pobiec.  

 ***

 
O moich braciach z łódzkiego klasztoru

Zakonnicy sami sobie gotują, zmywają i zajmują się swoimi codziennymi potrzebami. Widać, że ta niezależność jest dla nich źródłem radości.

O książkach

Z miłością do książek walczyć nie należy. To piękny nałóg i na pewno nieszkodliwy. Za to warto dzielić się tą radością i uwalniać te książki, do których nie zamierza się wracać. Zwykle po pierwszej lekturze wiemy, czy będziemy chcieli do danej pozycji jeszcze zajrzeć. Tymczasem książki żyją tylko wtedy, kiedy ktoś je czyta. Można się książkami wymieniać, można je po prostu rozdawać krewnym i znajomym.

O przestrzeni, pracy fizycznej i społecznych oczekiwaniach

Na szczęście porządkowanie przestrzeni, pozbywanie się balastu materialnego i zastanowienie się nad swoimi potrzebami zazwyczaj uwalniają kreatywność i wyobraźnię. Prostota otoczenia sprzyja skupieniu, które z kolei ułatwia znalezienie tego, co sprawia nam przyjemność i napędza do twórczego przekształcania rzeczywistości.

Przy średnich i wysokich dochodach zmniejsza się nawyk kontrolowania finansów. Apetyt rośnie w miarę jedzenia. Człowiek szybko przyzwyczaja się do wyższego standardu życia, droższych marek, bardziej spontanicznych zachowań konsumpcyjnych i rekompensowania sobie zakupami zmęczenia i stresu. Ponadto stara się dopasować do oczekiwań związanych ze statusem społecznym, czyli do tego, w jakich miejscach powinno się bywać, gdzie spędzać urlop, jakiej marki mieć sprzęty i odzież.

Zamożni ludzie zastanawiają się czasem nad tym, w jaki sposób ci, którzy zarabiają mało, są w stanie przeżyć, skoro im samym ledwo starcza do wypłaty. Nie ma w tym żadnej tajemnicy. Gdyby przyjrzeli się krytycznie swoim zwyczajom, zobaczyliby, że przy pewnej dyscyplinie mogliby lepiej i rozsądniej gospodarować pieniędzmi.

Zmniejszanie rozdmuchanych potrzeb, niechęć do płytkich wrażeń, życie w prostocie, prostota w otaczającej przestrzeni, usuwanie rozpraszających czynników – to wszystko od lat daje mi ogromne poczucie wolności i pokój serca. Nie jest to jednak dla mnie cel, ale jedynie środek w drodze do Boga. Ten wątek także pojawia się w książce, przy rozdziale dotyczącym wiary.

Książkę przeczytajcie, jeśli lubicie tutejsze blogowe wpisy dotyczące prostoty i umiarkowania. Bo jeśli nawet nie istniałby inny argument za upraszczaniem swojego życia, to sama oszczędność czasu byłaby racją wystarczającą. 

Umiarkowanie (łac. temperantia) – cnota moralna, która polega na używaniu rozumu dla panowania nad własnymi instynktami i potrzebami. Oznacza umiejętność korzystania z dóbr materialnych zgodnie z ich celem. Zapewnia panowanie woli nad popędami. Stawia pragnieniom pewne granice.

Ascetyzm, asceza  – praktykowanie dobrowolnego wyrzeczenia się pewnych dóbr, wartości i aktywności życiowych w celu osiągnięcia świętości, czystości i doskonałości duchowej oraz zbawienia. Potocznie ascetyzm kojarzy się z ograniczeniem doświadczania przyjemności oraz zaspokajania potrzeb cielesnych, jak jedzenie czy sen, a także z dyscypliną wewnętrzną.

Asceza w chrześcijaństwie – rozumiana jest jako praktykowanie wyrzeczeń, zmierzających do duchowej wolności od nieuporządkowanych przywiązań do rzeczywistości stworzonej, w celu otwarcia swego serca na relację z Bogiem, na kontemplację. Prowadzi do doskonałości, świętości, której nie można osiągnąć bez wyrzeczeń i duchowej walki oraz umartwienia.

Owocem ascezy jest życie w pokoju i radości.