Reguła celnika

Jeśli chcesz odejść w samotność, najpierw naucz się żyć dobrze wśród ludzi. 

Abba Longin radził się abby Lucjusza:

- Chcę unikać ludzi. 

- Jeśli się najpierw nie nauczysz żyć dobrze wśród ludzi, to i w samotności nie będziesz umiał żyć dobrze. 

Co oznacza nauczyć się żyć dobrze z ludźmi? Mieć świadomość, że żadnego człowieka nie jest w stanie zastąpić żaden inny. Wierzyć, że ktokolwiek mnie dziś spotka, dobry jest, bo od Boga przychodzi. 

Żyć z ludźmi to mieć serce wolne od urazy, być wdzięcznym każdej osobie, która choć przez chwilę się przy mnie zatrzymała. Nieważne, czy było to spotkanie przykre, czy miłe, ten człowiek jednak zatrzymał się przy nas. Innymi słowy: Bóg kazał mu stanąć obok nas. 

I wreszcie, żyć dobrze wśród ludzi to traktować innych jak lepszych od siebie. To doświadczyć z całą duchową mocą, że pomiędzy największym łajdakiem, a mną, nie istnieje żadna obcość…

***

Jeden z słynnych starców Pustelni Optyńskiej o imieniu Mojżesz słynął z porywczej natury. Wobec braci był jednak niezwykle delikatny i łagodny, nie upominał ich od razu, ale dopiero kiedy jego gniew ostygł. Unikał surowych środków – wierzył w potęgę wstawienniczej modlitwy za braci i w Bożą względem nich interwencję.

To niezwykłe podejście przełożonego można wytłumaczyć jego nastawieniem wobec samego siebie. Już na początku swej drogi życiowej pojął, że musi dźwigać ciężary swoich braci. Piastowanie przez niego wysokiego stanowiska w mniszej hierarchii nie wpłynęło na zmianę tego przekonania. Na pytanie jednego z ojców o osobistą regułę ojciec Możesz odpowiedział: „Wcześniej wypełniałem różne reguły, a teraz została mi tylko jedna – reguła celnika: «Boże, bądź miłościw mnie, grzesznemu»”. 

Ojciec Możesz niejako ukrył się przed ludźmi, tak że wielu z tych, którzy go bliżej nie znali, uważało go za dobrego, ale zwykłego człowieka. Jego wielkość wyczuwali tylko ludzie sami prowadzący głębokie życie duchowe, ci widzieli w nim naprawdę wielkiego starca. 

Kiedy doświadczał niezrozumienia, zarzutów, intryg, znosił to wszystko z ogromną pokorą. Uczynki miłosierdzia co do duszy miał głęboko wyryte w sobie: urazy chętnie darował, krzywdy cierpliwie znosił.

„Ja sam jestem gorszy od wszystkich”, powtarzał często. „Inni być może tylko myślą, że są gorsi od wszystkich, a ja naprawdę poznałem, że jestem gorszy od wszystkich”. 

Dziesięć lat przeżytych w rosławskich lasach ukształtowało niezwykłą osobowość Mojżesza. Stał się człowiekiem wielkiego skupienia i wyciszenia, a także nieustannej modlitwy. Nauczył się też panować nad ogarniającą go często złością i powściągać swój wybuchowy charakter. 

W zapiskach starca znajdujemy charakterystyczne wyznanie:

15 grudnia 1819 roku. Podczas posiłku zrozumiałem nagle, jaką postawę należy przyjąć wobec braci, z którymi prowadzę wspólne życie. Wszystkie ich grzechy, które wyznają lub które dostrzegam, muszę wziąć na siebie i za nie żałować, jakby były to moje własne winy. A wszystko po to, aby ich w ogóle surowo nie osądzać i wcale nie popadać w złość. Błędy, grzechy, uchybienia moich braci będą na mnie. 

***

Stara duchowa prawda mówi, że jeśli chcesz poznać człowieka, zapytaj co robi w samotności. Dlaczego? Ponieważ w samotności wychodzą wszystkie nasze wady. 

Jeśli więc zamierzasz uciec od ludzi, ponieważ siebie uważasz za lepszego, a innych za gorszych, to lepiej daj sobie spokój. 

Taka samotność cię zabije. 

Korzystałem z książki Ireneusza Cieślika „Starcy Pustelni Optyńskiej”, wyd. Tyniec.