Ćwiczenia ciszy

Po doświadczeniu ciszy nie jest się tym, kim wcześniej. Uczy się tego dzieci w przedszkolach. 

"Nic nie jest tak podobne do Boga jak cisza", nauczał Mistrz Eckhart, wielki dominikański mistyk. Z ogromną przyjemnością czytam w książce Małgorzaty Wałejko, że w procesie wychowawczym cisza ma wartość twórczą. Maria Montessori uważała, że cisza pozwala spostrzec dziecku jego życie wewnętrzne, dlatego po doświadczeniu ciszy nie jest się tym, kim wcześniej. 

Montessori opowiadając jak wprowadzała ćwiczenia w ciszy w swoich przedszkolach, zaznacza, że dzieci zachęcane do nich natychmiast je podejmowały, wyrażając taką głęboką, duchową potrzebę. Okazuje się, że już dzieci trzy-sześcioletnie chętnie ćwiczą samoopanowanie i samodyscyplinę, doskonale opanowując ruchy i emocje, wyciszając oddech - co było zaskoczeniem dla samej Montessori. Co więcej po ćwiczeniu są wypoczęte i niezwykle radosne. 

Wewnętrzna potrzeba podejmowania doświadczenia ciszy nie oznacza, że ćwiczenia te przychodzą bez trudu. Początkowo nastręczają wielu trudności, wymagają wysiłku woli i cierpliwości. Reakcje obronne (chichotanie, poszturchiwanie) można przezwyciężyć wewnętrzną stałością, prowadząc dzieci ku prostocie i powtarzalności. 

Ciszy powinno sprzyjać także odpowiednio przygotowane otoczenie - twierdziła Montessori. Nie przeładowane, nie krzyczące nadmiernymi bodźcami wzrokowymi, lecz umeblowane przejrzyście, przestronne – dające przestrzeń dla ruchu. 

Jak wygląda przykładowe ćwiczenie ciszy?

Nauczycielka pyta, czy dzieci są gotowe do ćwiczenia ciszy. Zgoda dzieci jest konieczna. Następnie prosi je, by rozsiadły się wygodnie i zaprzestały wszelkich ruchów. Czeka, aż zapanuje zupełna cisza, ani ona sama, ani dzieci nie powodują już najlżejszego szmeru. W ciszy dzieci słyszą poszczególne dźwięki lub tony, których normalnie nie zauważają: tykanie zegara, śpiew ptaka, szum deszczu. Po kilku minutach nauczycielka przywołuje dzieci pojedynczo do siebie, nazywając każde po imieniu cichym, niemal niesłyszalnym głosem. Dzieci po kolei, po cichu podnoszą się i podchodzą do niej jak najciszej. Trzeba pojedynczo wywołać wszystkie dzieci. Ćwiczenie to – zupełna cisza, znieruchomienie, dźwięk własnego imienia, wspólnota ciszy – to wszystko robi na dzieciach duże wrażenie. 

***

Osoby, którym w dzieciństwie nie pozostawiano przestrzeni, by mogły ucieszyć się tym, że są przez chwilę same, gdzie mogłyby coś samodzielnie wypróbować, mają później problemy z radzeniem sobie z samotnością, ciszą i nie potrafią przetrzymać rodzącego się w nich napięcia, muszą mieć stale zajęcie.

Jeden z amerykańskich dziennikarzy zanotował:

Któregoś dnia, gdy stałem przy przejściu dla pieszych w centrum Manhattanu i czekałem na zmianę światła, zdałem sobie sprawę, że ośmiu czy dziesięciu przechodniów wokół mnie wpatruje się w ekrany swoich urządzeń. Oto znaleźli się w sercu jednego z najwspanialszych miast w historii cywilizacji, otoczeni przez bogactwo widoków, dźwięków i twarzy, a jednak uciekali od tego wszystkiego. Blokowali to.

Czy potrafisz przez pół godziny albo chociaż kwadrans absolutnie nic nie robić? Przebywać wyłącznie ze sobą. Jak się wtedy czujesz? Tylko bowiem w ciszy i w samotności przed Bogiem, wychodzi z nas to, czym żyjemy i czego naprawę pragniemy. Przed ludźmi zawsze odgrywamy jakieś role. 

Właśnie z doświadczenia ciszy rodzi się głębia.

Korzystałem z książki dr Małgorzaty Wałejko:
"Osobno i razem. Personalistyczne wychowanie do samotności i wspólnoty".