Brak ascezy wyjaławia

Kto nie zakosztował mądrze przeżywanej ascezy, nie zrozumie, jak wielką wolność daje ona człowiekowi. Ona jest niezbędna dla zachowania duchowo-psychicznej higieny.

Małgorzata Bilska, której książka o św. Charbelu i współczesnych pustelnikach ukaże się niebawem, na swoim facebookowym profilu podzieliła się odkryciem dotyczącym współczesnego rozumienia słowa: „asceza”.

Ascetyzm – ograniczanie przyjemności, wstrzemięźliwość.

Zaraz po tym padają jednak kolejne definicje:

Asceza – jeden z mechanizmów obronnych znanych w psychologii. Jest to mechanizm zrodzony na bazie oporu wobec własnej seksualności. Uzewnętrznia się podczas okresu dorastania, ale zaczyna się już we wczesnym dzieciństwie pod wpływem braku miłości i akceptacji ze strony rodziców. Objawia się unikaniem towarzystwa, brakiem akceptacji własnego ciała, bulimią, anoreksją, wzbranianiem się przed wypróżnieniem.

Wynikła z tego interesująca dyskusja, w której Gośka zauważyła, że dzisiaj ascezę połknęły i strawiły nauki psychologiczne, które zajęły się potrzebami, popędami i pragnieniami wieszcząc katastrofalne dla życia i zdrowia skutki ich brania w karby.

Doświadczenie tysięcy osób mówi jednak coś innego. Mniej znaczy często lepiej, a samodyscyplina jest absolutnie niezbędna do tego, aby człowiek mógł się rozwijać. Nie da się zachować higieny psychiczno-duchowej, bez odcinania się od rzeczy zbędnych. Maksyma „od przybytku głowa nie boli” nie sprawdza się w codziennym życiu, gdyż nadmierna troska o utrzymanie nadmiaru, odbiera wewnętrzną równowagę i pokój. To jakość jest lepsza, nie ilość.
 
Wchodzisz na Wikipiedię i drżysz. Mówisz „higiena”, a tu masz anoreksję i bulimię. 

To nic, że dzisiaj formą ascezy jest odchudzanie, wyrzeczenia dla sukcesów w wyglądzie, sporcie, pracy, nawet polityce. Asceza to nie tylko okresowe niepicie alkoholu, ale i niejedzenie mięsa, w tym modny wegetarianizm. Najgorzej asceza jest widziana we wszystkim, co ma jakikolwiek związek z seksem, ale gdyby tak ludziom powiedzieć, że będą żyli jak w bajce od ślubu do śmierci z kimś ukochanym, pod warunkiem pewnej ascezy, weszliby w to od razu.

Zastanawiam się nad jednym. Skoro nadmiar jest taki ponoć fantastyczny, to skąd tak wielka popularność idei slow life, minimalizmu, dobrowolnej prostoty? I to u ludzi nie związanych z Kościołem.

Małgorzata stwierdza:

Mam podejrzenie, że psychologia koncentrując się na rozwoju osobowości w sensie tylko psychologicznym, zgubiła bardzo ważne słowo - charakter. Nie da się go ukształtować jako silnego, bez ćwiczeń, panowania nad wolą, mierzeniem się z trudnościami.

I jeszcze ciekawa wypowiedź jednego z uczestników dyskusji:

Od nadmiaru dobrobytu społeczeństwo "mięknie" zarówno fizycznie, jak i duchowo. Było to jasne również dla starożytnych. Nie bez przyczyny do języka potocznego weszło słowo sybaryta - mieszkańcy Sibaris stali się modelowym przykładem ludzi, którzy dla przyjemności przestali się oddawać ascezie (szeroko rozumianym ćwiczeniom) i ślad po nich zaginął. Jedyny trwały wkład w kulturę jaki wnieśli - to wynalazek nocnika... Tak więc asceza, nie jest żadnym straszakiem, żadnym sado-maso, lecz drogą wymagającą wysiłku i pracy, ale drogą do konkretnego celu.

***

Po latach pracy z ludźmi i setkach odbytych rozmów jestem przekonany, że to co ludziom odbiera wolność, to brak mądrze przeżywanej ascezy. Droga do Boga, który zawsze przywraca wolność, wymaga wyrzekania się siebie i praktyk ascetycznych.

Ksiądz Edward Staniek stwierdził kiedyś, że można uratować każde powołanie wstając 30 minut wcześniej, by poświęcić ten czas na modlitwę i lekturę Pisma Świętego.

Kto nie zakosztował mądrze przeżywanej ascezy, nie zrozumie, jak wielką wolność daje ona człowiekowi. Ona jest niezbędna dla zachowania duchowo-psychicznej higieny. Ludzie, którzy są rozsypani wewnętrznie najczęściej karmią się jałowymi przyjemnościami, które zamiast ukojenia przynoszą im jeszcze większy smutek.
 

***

Chcemy różnych rzeczy - najeść się kilogramem czekoladek, wypić morze piwa czy wina, oglądać telewizję całymi godzinami. Tego wszystkiego możemy chcieć, ale tego nie potrzebujemy.

Mylimy białko z cukierkami.

Przez kilka godzin korzystam z internetu - tu coś przeczytam, tam ciekawy filmik, ale jak kończę, to już nie mam siły na nic. Co więcej, mam wrażenie, że zamiast pokoju czuję jeszcze większy zamęt. Obżeranie się informacyjnym fast foodem, poświęcenie nadmiernej ilości czasu bezużytecznym rzeczom wyjaławia i odbiera wewnętrzny pokój.

Czytałem artykuł, gdzie autor opisywał eksperyment, który zrobił na sobie. Odkąd odłączył się  od bzdurnych informacji, komentarzy, lajków, blogów, przestał czytać i oglądać „śmieciowe ” teksty i obrazki, ma 3 godziny więcej w życiu. Odkąd przeszedł na informacyjną dietę, twierdzi, że jest po prostu szczęśliwszy. „Tęsknię do stanu szczęśliwości, jaki daje praca z ludźmi, wysiłek fizyczny i kontakt z naturą” - wyznał.

***

Na wielu spotkaniach organizacyjnych zastanawiamy się, co trzeba jeszcze robić. A może ma przyjść taki czas, żeby zapytać, czego trzeba nie robić, żeby to co robimy było na lepszym poziomie?

Może zrezygnować z jakiś chorych ambicji? Nabiorę kredytów, że już sobie z tym nie radzę, to mnie przeciąża? Zrezygnuję z nadmiaru informacji, które muszę później przerobić? Z przymusu kompulsywnego zbierania cudownych wrażeń? Jesteś na urlopie, masz zrobić setki zdjęć, potem wrzucić je w internet. Jak najwięcej przeżyć, zaliczyć.

W pewnym momencie należy powiedzieć:  "stop" i pozwolić sobie na brak. Żeby coś przeżyć, trzeba mieć wcześniej w sobie na to miejsce. Nadmiar rzeczy czy spraw sprzyja zniechęceniu i jest wyczerpujący.

Może nie muszę przeczytać dziesięciu książek, wystarczy jedna, ale przynajmniej ją zrozumiem? Może nie muszę używać internetu cztery godziny dziennie, wystarczy jedna godzina, ale za to mądrze zagospodarowana?

Jeśli nie odetniemy się od tego, co nas wyjaławia, w naszych sercach wciąż będzie panował zamęt.

Z nadmiaru wyzwań można dostać także zatrucia: zbyt dużo spotkanych ludzi, wrażeń, smaków. Pamiętam, że to z podróży, w czasie których rezygnowałem z presji zobaczenia wszystkiego, wracałem nieprawdopodobnie wypoczęty psychicznie i duchowo. Nigdzie nie trzeba było się śpieszyć, czegoś koniecznie przeżyć, sfotografować, opisać. Nagle okazywało się, że jeśli czegoś nie zobaczę, to moje życie wcale nie stanie się gorsze.

Może mniej przeczytam książek, ale za to więcej tych dobrych? Może nawet przeczytam jedną, ale za to ją zrozumiem. Nie odbędę wszystkich spotkań, nie wypełnię grafiku, kończąc dzień zupełnie wyczerpanym. Problem naszej kultury polega na tym, że jeśli mamy za dużo, to oferuje się nam kolejne kursy, jak tym nadmiarem zarządzać, zamiast uczyć się nas rezygnować i odrzucać niepotrzebne ciężary.

Świat próbuje nam wmówić, że można mieć wszystko. To bzdura i fałsz. Dzisiaj najbardziej przydatną umiejętnością jest nie pragnąć wiele. Dzięki temu człowiek zachowuje wolność i może pozostać sobą.